พรหมวิหาร 4

บันทึกวันสอนธรรมะ: "พรหมวิหาร 4" บ่มเพาะเมตตา ณ ดินแดนพระพุทธบาท

อรุณรุ่งโรจน์ ทาบทาแสงสีทองอร่าม ทาบผ่านหน้าต่างกุฏิ เสียงนกกระจอกเทศร้องจิ๊บจิ๊บ ราวปลุกเร้าให้จิตใจเบิกบาน วันนี้พิเศษ เพราะลูกศิษย์ตัวน้อยจะมาเรียนรู้ " พรหมวิหาร 4 " คุณธรรมประเสริฐ ชาวพุทธอย่างพวกเราควรยึดถือ

ฉันตื่นแต่เช้า ทำวัตรสวดมนต์ เดินบิณฑบาตรท่ามกลางวิถีชีวิตเรียบง่ายของชาวฉะเชิงเทรา กลิ่นข้าวหอมกรุ่นจากครัวเรือน คละคลุ้งกับกลิ่นธูปอ่อนๆ จากวัดวาใกล้เคียง เสียงสวดมนต์เบาๆ ยามเช้า ช่างเป็นภาพคุ้นตาที่อบอุ่นใจ

กลับถึงวัด เตรียมอุปกรณ์การสอน มีทั้งภาพวาด "พรหมวิหาร 4" สีสันสดใส นิทานชาดกสั้นๆ และของเล่นดินเหนียวที่ปั้นเอง นึกถึงรอยยิ้มใสๆ ของลูกศิษย์ ใจก็พลอยเบิกบาน

เสียงหัวเราะและเสียงทักทายดังมาแต่ไกล บรรดาซนน้อยวิ่งปรู๊ดเข้ามาในศาลา แต่ละคนแต่งกายสุภาพเรียบร้อย รอคอยบทเรียนด้วยใจจดจ่อ

เริ่มบทเรียนด้วยการทบทวนหลักธรรมเบื้องต้น เพื่อเชื่อมโยงกับ "พรหมวิหาร 4" ฉันใช้ภาพวาดอธิบายว่า พรหมวิหาร หมายถึง “ธรรมอันเป็นที่อยู่ของพรหม” ผู้ประพฤติย่อมเป็นที่รักใคร่ ชื่นชม เหมือนดอกบัวบานสะพรั่ง งดงาม

จากนั้น ฉันเล่านิทานชาดก “พระเวสสันดร” เป็นตัวอย่างของ "เมตตา" เสียสละเพื่อผู้อื่น, "กรุณา" ช่วยเหลือผู้อับโชค, "มุทิตา" ยินดีกับความสำเร็จของผู้อื่น, "อุเบกขา" วางเฉยปล่อยวาง โดยเชื่อมโยงกับวิถีชีวิตชาวฉะเชิงเทรา เช่น การแบ่งปันผลไม้หน้าวัด การช่วยแม่ค้าเก็บของ การชื่นชมการแสดงลิเก และการปล่อยปลาลงแม่น้ำบางปะกง เด็กๆ ต่างตั้งใจฟังจนแทบจะได้ยินเสียงเข็มกลัดตก

เพื่อไม่ให้บทเรียนน่าเบื่อ ฉันชวนพวกเขาเล่นละครสั้นๆ แสดงความหมายของ "พรหมวิหาร 4" สร้างเสียงหัวเราะและความสนุกสนาน เด็กๆ ต่างภูมิใจเมื่อแสดงได้ดียอดเยี่ยม

ก่อนจบคาบ ฉันพาพวกเขาเดินชมสวนวัด ชี้ชวนต้นไม้ ดอกไม้ที่เจริญงอกงาม ด้วยเมตตา กรุณา อุเบกขาของชาวบ้านที่คอยรดน้ำ พรวนดิน บรรยากาศร่มรื่น เงียบสงบ เด็กๆ นั่งสมาธิสั้นๆ ฝึกใจให้อ่อนโยน เมตตาต่อสิ่งรอบตัว เหมือนสายน้ำบางปะกงที่ไหลรินอย่างนุ่มนวล

เสียงเล็กๆ ถามขึ้นว่า "หลวงพ่อครับ ทำไมต้องมี 'พรหมวิหาร 4' ด้วย?" ฉันยิ้มตอบ "เหมือนดอกบัว ต้องอาศัยน้ำ อากาศ แสงแดด ธาตุอาหาร พรหมวิหาร 4 ก็เหมือนกัน ช่วยให้จิตใจเรางดงาม เบิกบาน เหมือนดอกบัวเบ่งบาน"

ส่งพวกเขาออกไปด้วยรอยยิ้ม ช่วงบ่าย ฉันนั่งใต้ต้นโพธิ์ใหญ่ นึกถึงสีหน้าใสซื่อของลูกศิษย์ หวังว่าเมล็ดพันธ์แห่งธรรมะ จะค่อยๆ เติบโต งอกงามเป็นหน่ออ่อนแห่งปัญญา นำทางพวกเขาไปสู่หนทางที่ถูกที่ควร

บันทึกวันนี้ ขอจดไว้เป็นกำลังใจ ในการแบ่งปันธรรมะ ให้เป็นแสงสว่างส่องทางชีวิต เหมือนพระพุทธบาท ที่ยืนตระหง่านบนผืนดินฉะเชิงเทราแห่งนี้...